Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Trzciance

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 28 stycznia 2020 roku powód K. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od pozwanego K. R. kwoty 16.865,73 zł tytułem niespłaconej kwoty wynikającej z umowy pożyczki z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 16.535,48 zł od dnia 19 grudnia 2019 roku do dnia zapłaty. Jednocześnie powód domagał się zasądzenia na jego rzecz od pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że swoje żądanie opiera na niespłaconej kwocie wynikającej z zawartej przez K. R. z (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. umowy pożyczki (k. 1,2).

Nakazem zapłaty z dnia 7 kwietnia 2020 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie w sprawie VI Nc-e (...) zasądził od pozwanego na rzecz powoda dochodzoną kwotę oraz kosztami postępowania.

Pismem z dnia 9 czerwca 2020 roku pozwany K. R. wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty domagając się oddalenia powództwa w całości. W uzasadnieniu sprzeciwu, a następnie w piśmie uzupełniającym z dnia 2 października 2020 roku, pozwany wskazał:

- brak legitymacji czynnej po stronie powoda,

- brak podstaw do rozwiązania umowy,

- zastrzeżenie opłaty operacyjnej jako sprzeczne z dobrymi obyczajami, rażąco naruszające interesy pozwanego jako konsumenta,

- nie wykazanie wysokości roszczenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany K. R. w dniu 29 października 2018 roku zawarł z (...) Sp. z o.o. umowę pożyczki nr (...). Na mocy tej umowy pozwanemu została oddana do dyspozycji kwota 10.000 zł. Pożyczka miała być spłacana do dnia 29 października 2022 roku w 48 miesięcznych ratach do dnia 29 każdego kolejnego miesiąca. Roczna stopa oprocentowania to 10%, a łączne oprocentowanie to 2.176,11 zł. Wysokość opłaty operacyjnej za udzielenie pożyczki została wskazana na kwotę 10.000 zł. Całkowita kwota do zapłaty to 22.176,11 zł. Raty miały wynosić po 461,96 zł. W przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki lub raty pożyczkodawca miał prawo naliczać odsetki za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek maksymalnych za opóźnienie.

Dowód: umowa pożyczki z 29.10.2018 r. – k. 35-38; potwierdzenie przelewu pożyczki – k. 39; harmonogram spłat – k. 40

(...) Sp. z o.o. przelał w dniu 29 października 2018 roku na rachunek bankowy pozwanego kwotę 10.000 zł, wykonując tym samym postanowienia zawartej między stronami umowy pożyczki.

Dowód: potwierdzenie przelewu – k. 39

W dniu 24 października 2019 roku (...) Sp. z o.o. sporządził oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki z powodu zalegania z płatnością dwóch kolejnych rat. Pismo to zostało doręczone K. R. dnia 24 października 2019 roku. Wcześniej pismem z dnia 30 września 2019 roku (...) Sp. z o.o. wzywał K. R. do zapłaty zaległych rat.

Dowód: pismo z dnia 30 września 2019 roku – k. 43; oświadczenie o wypowiedzeniu umowy – k. 44; potwierdzenie doręczenia wypowiedzenia – k. 45

Umową ramową sekurytyzacyjną z dnia 4 kwietnia 2018 roku (...) Sp. z o.o. zawarł z K. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. umowę przelewu wierzytelności. Przeniesienie wierzytelności miało następować jako przelew cząstkowy z wyszczególnieniem wydruków z wyszczególnionych wierzytelności. Na mocy przelewu cząstkowego z dnia 2 listopada 2018 roku przekazano wierzytelność wobec K. R. w kwocie 22.176,11 zł. Dnia 19 listopada 2018 roku sporządzone zostało zawiadomienia o przelewie wierzytelności.

Dowód: umowa ramowa sekurytyzacyjna wraz z aneksami i pełnomocnictwami– k. 24-28, przelew cząstkowy z pełnomocnictwami – k. 29-33; potwierdzenie zawarcia umowy cesji -k. 34; zawiadomienie z dnia 19 listopada 2018 roku – k. 41

Dnia 7 stycznia 2020 roku sporządzone zostało wezwanie do zapłaty.

Dowód : wezwanie do zapłaty – k. 46,

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na mocy powołanych powyżej dokumentów. W ocenie Sądu, brak podstaw do kwestionowania przez pozwanego faktu zawarcia umowy pożyczki z dnia 29 października 2018 roku. Pod pożyczką widnieje podpis pozwanego (k. 37), a na każdej stronie znajdują się jego parafy. Pozwany nie zaprzeczył, iż podpis taki nakreślił pod dokumentem. Powód przedłożył dowód doręczenia pozwanemu wypowiedzenie umowy pożyczki (k.45), ale nie przedłożył dowodu zawiadomienia o cesji. Strony różniły się w zakresie interpretacji skutków prawnych oświadczeń wyrażonych w dokumentach.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 509§1 i §2k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenia o zaległe odsetki.

W niniejszej sprawie powód wykazał, że nabył wierzytelność wobec K. R. na podstawie umowy ramowej z dnia 4 kwietnia 2018 roku oraz przelewu cząstkowego z dnia 2 listopada 2018 roku. Umowa szczegółowo określa jakie wierzytelności i na jakich warunkach będą nabywane. Możliwe było nabycie jedynie wierzytelności z umów pożyczek. Cesja konkretnych wierzytelności, w tym wierzytelności w stosunku do pozwanego, została stwierdzona zestawieniem z dnia 2 listopada 2018 roku (k.29-31) a także oświadczeniem firmy (...) Sp. z o.o. z dnia 2 września 2020 roku (k.34). Do zestawienia dołączono wykaz wierzytelności pozwanego. Nie było potrzeby załączania wszystkich załączników do tych dokumentów, bowiem dane innych dłużników i szczegóły cesji byłyby dla niniejszej sprawy zbędne. Legitymacja czynna powoda została wykazana.

Zgodnie z treścią art. 720 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem. Z kolei w myśl art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tj. Dz. U. z 2014 roku, poz. 1497 ze zm.) przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550,00 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, przy czym za umowę o kredyt konsumencki uważa się między innymi umowę pożyczki. Przy umowie pożyczki, głównymi świadczeniami stron są, po stronie pożyczkodawcy udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony okres czasu, a ze strony pożyczkobiorcy, zwrot tych środków. Umowa pożyczki została przy tym ukształtowania w kodeksie cywilnym w taki sposób, że co do zasady może być zarówno umową odpłatną, jak i nieodpłatną. W przypadku zawarcia przez strony odpłatnej umowy pożyczki, wynagrodzenie pożyczkodawcy winno być wyraźnie określone w umowie. W procesie związanym z wykonaniem umowy pożyczki powód jest zobowiązany udowodnić, że strony zawarły umowę tej kategorii, a także, że przeniósł na własność biorącego pożyczkę określoną w umowie ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku. Biorący pożyczkę powinien zaś wykazać wykonanie swego świadczenia w postaci zwrotu tej samej ilości pieniędzy albo tej samej ilości rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości, przy czym obie strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

W niniejszej sprawie pozwany zawarł z (...) sp. z o.o. umowę pożyczki na okres 48 miesięcy na kwotę 10.000 w myśl przepisów ustawy o kredycie konsumenckim w brzmieniu na dzień podpisania umowy, a więc w dniu 29 października 2018 roku. Nie budzi wątpliwości Sądu fakt, że (...) sp. z o.o. udzielił pozwanego pożyczki w zakresie swojej działalności.

W ocenie Sądu rozważenie wymaga charakter opłaty operacyjnej wskazanej w umowie pożyczki na kwotę 10.000 zł. Mocą §1 art.385 ¹ k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. „Rażące naruszenie interesów konsumenta” to nieusprawiedliwiona dysproporcja praw i obowiązków na jego niekorzyść. Ma to miejsce w sytuacji zachwiania równowagi kontraktowej, kiedy to kontrahent konsumenta zastrzega dla siebie nadmierne korzyści lub uprzywilejowaną pozycję, wyraźnie i w znacznym stopniu przewyższające korzyści uzyskane przez konsumenta lub pod innym względem znacznie pogarszające sytuację konsumenta (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005r., I CK 832/04). Z kolei określenie „rażąco” oznacza znaczne odbieganie przyjętego uregulowania od zasad uczciwego wyważenia praw i obowiązków. Działanie wbrew obyczajom to wprowadzenie do wzorca klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową stron (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2016 r. I CSK 125/15).

W ocenie Sądu, opłata operacyjna za udzielenie umowy pożyczki nie należy do istoty umowy pożyczki. Nie jest to bowiem konstytutywny element tej umowy, gdyż wynagrodzeniem z tytułu korzystania z kapitału przez pożyczkobiorcę są odsetki, a nie opłata operacyjna. Zgodnie z art.385 ¹ §2, §3 i §4 k.c. jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Art. 385 ² k.c. stanowi, iż oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny. W niniejszej sprawie opłata operacyjna pobierana przez poprzenika prawnego powoda mieściła się w granicach opisanych w art. 36a ust.1 ustawy o kredycie konsumenckim (10.000 zł x 25%) + (10.000 zł x 1460/365 x30%) = 2.500 zł + 12.000 zł = 14.500 zł. Jednak okoliczność, że ustawodawca określił poziom maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu nie stanowi dostatecznej podstawy do przyjęcia, że pożyczkodawca ma prawo w każdym przypadku kształtować te koszty na poziomie maksymalnym niezależnie od kosztów rzeczywiście przez niego poniesionych. Celem tego przepisu jest bowiem ochrona interesów konsumentów kredytobiorców przed nadmiernym obciążeniem ich kosztami pożyczki. Przepis nie służy zatem uzasadnieniu obciążania pożyczkobiorców maksymalnymi kosztami bez względu na koszty rzeczywiście poniesione.

W niniejszej sprawie postanowienia umowy pożyczki obciążały pozwanego bardzo wysoką opłatą operacyjną stanowiącą 100% przekazanej kwoty pożyczki. Chodzi o pożyczkę na 4 lata. Uznać należy opłatę operacyjną za rażąco naruszającą interes ekonomiczny pozwanego jako konsumenta. Takie postanowienie umowy prowadziło do ukształtowania praw pozwanego w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, bowiem pożyczkodawca będąc stroną silniejszą umowy nałożył na K. R. obowiązek zapłaty opłaty operacyjnej za udzielenie pożyczki, która powinna być powiązana z konkretnymi kosztami czynności związanych z zawarciem umowy. Nie ma podstaw, aby przyjąć, iż takie koszty powstały przy zawarciu prostej umowy pożyczki z konsumentem, z wykorzystaniem gotowego formularza umowy, którym pożyczkodawca posługuje się wobec swoich klientów lub były związane z realizacją umowy, w tym przyjmowaniem wpłat wpływających na konto. Uznać należy, że pożyczkodawca ze wskazanej opłaty operacyjnej uczynił wynagrodzenie za korzystanie z kapitału pożyczki, a do tego ukształtował ją na rażąco wysokim poziomie. Naliczenie przez powoda opłaty operacyjnej zamiast odsetek o jakich mowa w art. 359§2 ¹ k.c. oznacza obejście przepisów o odsetkach maksymalnych i w konkluzji powoduje nieważność w części umowy z art. 58§1k.c.

W niniejszej sprawie pożyczkodawca udzielił pozwanemu pożyczki oprocentowanej. W przypadku pożyczek pieniężnych wynagrodzenie za korzystanie z kapitału na ogół przybiera postać oprocentowania wyrażonego w pieniądzu, choć możliwe są też inne rozwiązania. W tej sprawie odsetki przewidziane za cały okres korzystania z kapitału były ponad 4 razy niższe od ustalonej w umowie opłaty operacyjnej. Pozwany otrzymał 10.000 zł pożyczki, po 36 miesiącach musiał zwrócić 22.176,11 zł. Z tej kwoty 10.000 zł stanowiło opłatę operacyjną. Pożyczka została udzielona w październiku 2018 roku. Wówczas maksymalna wysokość odsetek wnikających z czynności prawnej wynosiła 10% w stosunku rocznym (Dz.U.2017.43.459), co świadczy o rażącym wygórowaniu opłaty operacyjnej za jej udzielenie.

W tej sytuacji Sądu uznał, że żądanie zapłaty obejmujące opłatę operacyjną było niezasadne i w tym zakresie roszczenie podlegało oddaleniu.

W sprawie powód udowodnił datę doręczenia pozwanemu wypowiedzenia umowy (k.45). Zgodnie z §6ust.10 umowy wypowiedzenie następuje w ciągu 30 dni od doręczenia wypowiedzenia. Na dzień wypowiedzenia umowy, czyli na dzień 24 października 2019 roku pozwany miał spłacić – odliczając kwotę 10.000 zł opłaty operacyjnej, co do której Sąd stwierdził nieważność - pożyczkę w kwocie 2.789,93 zł, z tego 1.952,48 zł kapitału i 837,45 zł odsetek umownych. Jak wynika z oświadczenia powoda potwierdzonego przez pozwanego, K. R. wpłacił 4.162,68 zł (k.2v). Na dzień wypowiedzenia umowy jej zaległość miała wynosić 924,32zł (k.44). Tymczasem wśród kwot naliczanych do tej chwili było 2.291,63 zł nienależnej opłaty operacyjnej. Zatem na chwilę wypowiedzenia umowy nie było do tego podstaw, bowiem pozwany nie zalegał ze spłatą. Umowę należy zatem uznać za dalej obowiązującą, a powodowi należą się jedynie kolejne kwoty zaległe (z oświadczeń pozwanego nie wynika, aby po wypowiedzeniu umowy płacił jeszcze jakiekolwiek kwoty na poczet zaległości) w łącznej wysokości do dnia wydania wyroku. Umowa bowiem nie wygasła. Na dzień wyrokowania w sprawie pozwany był zobowiązany do zapłaty 4.918,96 zł kwoty pożyczki i 1.215,33 zł odsetek umownych liczonych do dnia 29 marca 2020 roku, łącznie 6.134,29 zł. Pozwany zapłacił 4.162,68 zł. Łączna wysokość należności do spłaty to 1.971,61 zł (6.134,29 zł -4.162,68 zł). Przedmiotem cesji była kwota 22.176,11 zł, a zatem kwota zaległości mieści się w tej kwocie. Przyjmując, iż z kwoty 461,96 zł miesięcznej raty kwota 208,33 zł stanowiła opłatę operacyjną uznać należy 253,63 zł jako spłatę kapitału i odsetek umownych. Wpłacona kwota 4.162,68 zł pokryła więc raty za 16 miesięcy, czyli wpłatę do 28 lutego 2020 roku (razem dało to 4.058,08zł) oraz 104,60 zł raty należnej do 29 marca 2020roku. Zgodnie z §6ust.1 umowy wpłata była zaliczana najpierw na odsetki, a potem na należność główną. Zatem pokryła ona odsetki w kwocie 56,42 zł i należność główną w kwocie 48,18 zł. Do zapłaty za ten okres pozostała kwota 149,03 zł należności głównej.

Zgodnie z art. 359 § 1, §2, §2 ¹, §2 ² k.c. odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych (odsetki maksymalne).

Zgodnie z art. 481 § 1, § 2 i § 2 ¹ k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5.5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie).

W niniejszej sprawie powód domagał się zasądzenia odsetek skapitalizowanych w wysokości odsetek maksymalnych naliczonych od rat, których termin płatności upłynął.

W niniejszej sprawie powód nie wykazał skutecznego wypowiedzenia pozwanemu umowy pożyczki. Zgodnie z §6ust.3 umowy pożyczki, w przypadku opóźnienia w zapłacie pożyczki przewidziane było naliczanie odsetek umownych w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie. W tej sprawie wypowiedzenie nie zostało wykazane, ale raty nie były płacone zatem uznać należy, że obowiązywała cały czas od poszczególnych rat kapitału stawka odsetek maksymalnych za opóźnienie w skali roku. Odsetki należne są:

- od kwoty 149,03 zł od dnia 30 marca 2020 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 195 zł od dnia 30 kwietnia 2020 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 198,49 zł od dnia 30 maja 2020 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 198,34 zł od dnia 30 czerwca 2020 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 201,75 zł od dnia 30 lipca 2020 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 201,74 zł od dnia 30 sierpnia 2020 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 203,45 zł od dnia 30 września 2020 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 206,74 zł od dnia 30 października 2020 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 206,93 zł od dnia 30 listopada 2020 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 210,14 zł od dnia 30 grudnia 2020 roku do dnia zapłaty.

W pozostałym zakresie Sąd powództwo oddalił. Nie było podstaw do liczenia odsetek umownych w wysokości 311,90 zł za czas do wypowiedzenia umowy, skoro wypowiedzenie skutecznie nie nastąpiło. Podobnie nie było podstaw do zasądzenia kwoty 18,35 zł zapłaty odsetek za opóźnienie do dnia wypowiedzenia umowy, skoro wypowiedzenie nie było skuteczne. Obydwie kwoty zostały pokryte przez wpłaty pozwanego.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 100k.p.c. oraz na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r. poz. 1804). Na koszty składają się opłata od pozwu 250 zł, wynagrodzenie pełnomocników 3.600 zł (§2pkt5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2017r., poz. 1870 ze zm.), opłata od pełnomocnictwa 17 zł x 2. Powód zapłacił 3.867 zł, pozwany 3.617 zł.

Powód domagał się zasądzenia kwoty 16.865,73 zł, a uzyskał kwotę 1.971,61 zł. Powód wygrał zatem proces w 12%, a pozwany wygrał w 88%. W takim zakresie Sąd obciążył strony kosztami. Pozwany winien zwrócić powodowi kwotę 464,04 zł, a powód powinien zwrócić pozwanemu kwotę 3.182,96 zł. O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 98§1 ¹ k.p.c.

/-/ sędzia Piotr Chrzanowski

ZARZĄDZENIE

1.Odnotować w kontrolce uzasadnień.

2.Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć r.pr. Ł. K..

3.Akta za 14 dni lub z apelacją.

T., dnia 12 lutego 2021 roku

/-/ sędzia Piotr Chrzanowski